EYT’de 50 yaş formülü nedir? EYT’de 50 yaş kriteri var mı, şartları nedir? (26 Kasım 2022)

Kamuoyunda EYT olarak bilinen Emeklilikte yaşa takılanlar için yapılan çalışmada sona gelindi. Ocak ayında yürürlüğe girmesi planlanan düzenlemeyle ilgili detaylar belli oluyor. Sabah’tan Mete Dirice’nin haberine göre EYT düzenlemesinin taslağı tek formül şeklinde teknik olarak tamamlandı. Düzenlemenin Aralık ayında Meclis’e sunulması, 15 Ocak 2023 tarihinde de yürürlüğe girmesi bekleniyor. İşte EYT hakkında son gelişmeler…

EYT SON DURUM: BUGÜN NE OLDU? (26 KASIM)

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, asgari ücret zammı ve Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesine ilişkin açıklama yaptı.

Bilgin, aralık ayında tamamlanması beklenen Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesine ilişkin de “EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ama işe başlangıcı geri çekmez. Öyle bir şey yok.” dedi.

Emekli olanların işe devam etmesi durumunda, normal çalışanlara göre primlerinin 5 puan yükseldiğini ve işverenlerin EYT düzenlemesi sonrası bu farkın kaldırılmasını istediğini ifade eden Bakan Bilgin, çözümü ise şöyle anlattı: “İşveren emekli olan kişiyi çalıştırıyorsa devlete normal çalışandan daha fazla prim ödüyor. Oradaki primi aşağı çekerek eşit seviyeye getireceğiz. Yani işverene sen EYT’li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana sosyal güvenlik destek primi vereceğiz.”

EYT’lilerin kıdem tazminatı konusunda işverenin taleplerine de değinen Bakan Bilgin, “Bu konuda da hükümetin bazı formülleri var.” dedi ve şöyle devam etti: 

“Öncelikle bu büyük bir sorun değil. Çünkü işveren kıdem tazminatını vergiden düşüyor. Ayrıca kıdem tazminatı ödemesini işveren işçisiyle kendi arasında anlaşarak taksitlendirebilir. İşveren EYT’lilerin kıdem tazminatını ödeyebilmek için kredi talebinde de bulunuyor. Ancak Hükumet bu konuya sıcak bakmıyor. Kıdem tazminatının işveren tarafından hazır tutulması gerektiğine vurgu yapılıyor.” 

EYT’DE 50 YAŞ FORMÜLÜ NEDİR?

EYT kapsamına ilk sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesi olup, prim gün sayısı ve sigortalılık süresini doldurmuş, ancak yaşını dolduramamış olanlar girmektedir.  Bakanın son açıklamasına göre, emeklilik için 8 Eylül 1999 öncesindeki emeklilik şartlarının aranacağı, bu çerçevede 5000 prim gün sayısı + kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini yerine getirmiş olanların yaş şartı aranmadan emekli olabileceği anlaşılmaktadır.

Bakanın açıklamasında 8 Eylül 1999 öncesindeki diğer emeklilik alternatifleri olan;

-Kadınlarda 50 yaş+ 5000 prim gün sayısı veya 15 yıl sigortalılık süresi+ 50 yaş+ 3600 prim gün sayısı,

-Erkeklerde ise 55 yaş+ 5000 prim gün sayısı veya 15 yıl sigortalılık süresi+ 55 yaş + 3600 prim gün sayısı

Emeklilik seçenekleri ile ilgili herhangi bir açıklama yapılmamış ise de, belirtildiği gibi eğer 8 Eylül 1999 öncesindeki emeklilik şartlarına tamamen dönülecekse, bu şartlarla da EYT kapsamında emekli olmak mümkün olacaktır.

EYT’DE HANGİ FORMÜL OLACAK?

EYT yasası çıktıktan sonra yaş şartı dışındaki şartları tamam olanların; primi ve sigortalılık süresi tamam olanların maaş hesapları, diğer tüm emekli aylığı bağlananlar gibi, 3 dönem üzerinden yapılacak: 1999 yılı öncesi… / 1999 yılı – 2008 arası ve 2008’den sonraki dönem olmak üzere 3 ayrı hesaplama söz konusu olacak. Bu 3 dönemdeki hesaplar yapılıp birleştirilerek emeklinin maaşı ortaya çıkacak. Kısacası emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.

Kişilerin çalıştıkları yıllar, aylık kazançları, çalışma süreleri, yaş beklerken ödenen fazla primler ve işe ara verip vermemiş olmaları emekli maaşı hesaplanırken ödenecek tutarı ortaya çıkaracak. Matematiksel olarak maaş hesaplanırken ilk olarak 1999 öncesindeki gün ve kazançlar dikkate alınacak ve aylık bağlama oranı ile çarpılacak. Burada çıkan rakam bugüne güncellenecek.

Daha sonra 1999 ile 2008 arasındaki dönem için de yine aylık bağlama oranı ve yeni güncelleme katsayıları kullanılacak. EYT’ye tabi olanlar da temelde bütün emekliliğe hak kazanmışlar gibi prim gün sayısının çok olmasına bağlı olarak değil SGK’ya bildirilen prime esas kazanca göre maaş alacak. Yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak. EYT yasasının yürürlüğe girmesi sonrası emeklilik başvurusu için karar aldıklarında tazminat hakları da doğacak. Normalde istifa eden için tazminat hakkı bulunmuyor.

EYT KAPSAMINDA EMEKLİ OLURSAM NORMAL EMEKLİDEN DAHA AZ MI AYLIK ALACAĞIM?

Sabah’tan Hazal Ateş’in haberine göre; Normal emeklilere göre daha az aylık alınması söz konusu değil. İster normal emekli olun ister EYT kapsamında, aylık bağlama hesaplaması standart olacak. Prim gün sayısı düşük olan ile fazla olan arasında tabii ki gelir farkı olacak. Örneğin, 5 bin prim günüyle emekli olana göre 9 bin prim günüyle emekli olan daha yüksek alacak. SSK’da 2000 öncesi en düşük aylık 4 bin 678 lira olup bu tarihten sonra 3500 lira alanlar da var. En düşük aylıktaki taban EYT’liler için de geçerli olacak.

EYT’DE KAMU ÖZEL-AYRIMI SÖZ KONUSU OLACAK MI?

8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan kadınlarda 20 hizmet yılı ve 5 bin prim günü, erkeklerde 25 hizmet yılı ve 5 bin 400 prim gününü dolduranlar emekli olabilecek. EYT’li olmak için kamu ya da özel sektör ayırımı söz konusu olmayacak. Şartları taşıyanların yüzde 87’si özel sektörde bulunuyor. Kamu çalışanları da eksik günler için borçlanabilecek. 2008 öncesi yasa kapsamında memurda borçlanma tutarları kademe ve göstergeye göre değişiyor. Bağ- Kur’da borca bağlı olarak silinen günler de satın alınarak emeklilik için kullanılabilecek.

YURTDIŞINDA YAŞAYAN TÜRK VATANDAŞI DA YASAL DÜZENLEMEDEN YARARLANABİLECEK Mİ?

Türkiye’de hiçbir sigorta girişi olmayan 25-30 yıldır yurt dışında çalışan Türk vatandaşı borçlanma ile hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilir. Eylül 1999 öncesinde Türkiye’de sigorta girişi olup Avrupa’da yaşayan 200 bin Türk vatandaşı bulunuyor. Örneğin işe 1995 yılında Türkiye’de başlayıp 3 yıllık primi olan bir kişi o tarihten sonra Almanya’da çalışmış. Şartlara sahipse emekli olabilecek.

ÇİFTÇİ BAĞ-KUR PRİMİMİ 2000 YILINDA YATIRMAYA BAŞLADIM. ÖNCESINDE TOPRAK MAHSULLERI OFİSİ’NCE YAPILAN PRİM KESİNTİLERİ SİGORTA BAŞLANGICIMI ÖNE ÇEKER MI?

Toprak Mahsulleri Ofisi’nce üreticiden satın alınan ürün bedelleri üzerinden 1 Nisan 1994 tarihinden itibaren yüzde 1 oranında Bağ- Kur primi kesilerek yasal süresi içinde ilgili Bağ-Kur İl Müdürlüğü hesaplarına yatırıldı. Bu tarihte sigorta girişi olmayan, adına tarım arazisi olup tütün, fındık, çay gibi ürünlerini Ofis’e satanlar için kesilen bu primleri almak mümkün. Böylece emeklilik başlangıcı 28 yıl önce çekilecektir.

DOĞUM BORÇLANMASI İŞE BAŞLANGIÇ TARİHİNİ ÖNE ÇEKEBİLİR Mİ?

İşe başlanılan tarihten sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabilir, ancak bu sigorta başlangıcını öne çekmez. Çıraklık, staj ile işe girilen tarih arasında doğum yapıldıysa bu süreyi borçlanarak başlangıç tarihini öne çekmek mümkün. Staj başlangıç tarihi emeklilik primi ve yaş hesabında dikkate alınmıyor ama kadın sigortalılar staj sonrası doğumlarını borçlanabiliyor. Böylece, stajdan sonra doğum yapan kadınların sigortalılık süresini geri çekmesi mümkün hale geliyor.

EYT KAPSAMINDA EMEKLİ OLUP YENİDEN ÇALIŞMAK İSTEYENLER NE YAPACAK?

Emekli olup SSK’lı çalışmaya devam etmek isteyenler için 1 Ekim 2008 tarihli yasal düzenleme geçerli olacak. Bu tarihten önce işe başlayan veya emekli olanlar SSK’lı devam etmek için ya emekli aylığını kestirecek ya da sosyal güvenlik destek primine tabi çalışacak. Yeniden aynı işyerinde çalışan için yeni bir çalışma dönemi başlar. Emekli olduğu tarihte kıdemi ödendiği için sıfırlanmış kabul edilir. Ancak kıdemini almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminat alabilir.

GURBETÇİLER DE EMEKLİ OLABİLECEK

•  Tarım arazisi olan çiftçiler sigorta başlangıcını 28 yıl öne çekebilir.
•  Çıraklık ile işe başlangıç tarihi arasındaki doğum da borçlanılabilir.
•  Türkiye’de sigorta girişi olmayan gurbetçiler de emekli olabilir.
•  Fazla borçlanma parası geri çekilebilir.
•  Normal emekli aylığından düşük olmayacak.
•  Kamu-özel sektör ayırımı yapılmayacak.