Venedik’in Su Seviyesi modern edebiyatı derinleştiriyor

Nobel Edebiyat Ödüllü yazar Joseph Brodsky’in Su Seviyesi sadece Venedik’e dair bir deneme değil. Aynı zamanda dünyanın en güzel şehirlerinden birinin her şeyinin ama her şeyinin imgesel romanı… Modern çağın en büyük dayatması; en iyiye ve en güzele sahip olmak. Bunu elde edemediysen, zavallısın. Başardıysan da nasıl hallettiğinin hiçbir ahlaki kıstası yok.  Böylece edebiyata da sıçrayan bir bulaşıcı hastalık olarak en iyiyi okumak, edebiyattan alınan tadı giderek bozuyor. Oysa ki, kötü ve eksik metinleri okumadan iyinin tadına varmanın tek yolu, ilahi bir edebiyat zevkiyle doğmaktan geçiyor. Ki, bu seçilmişlik hali ancak kişilerin hikayesi olabilir, kitlelerin değil… Ama Everest Yayınları’nın Modern Klasikler dizisinden çıkan Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Joseph Brodsky’in Su Seviyesi Venedik Üzerine Bir Deneme adlı kitabını okursanız, bu en iyiye sahip olma yolunda sizin için büyük bir adım atarsınız… CALVİNO’YU ANMAK Bir şehir eğer onun anlatıcısı yoksa asla bir şehir olamaz. Hele ki bu ifade biçimi sadeliğin ihtişamı tarzı ile sağlanırsa, o vakit şehrin ismini onu anlatan kişinin ismiyle değiştirme fikri bile ışıyabilir edebiyat seven kent yöneticisi zihinlerde. İtalya’nın su kanalları ve gondolları ile meşhur şehri Venedik, Brodsky’in kaleminden işte böyle dökülüyor; sade ve ihtişamlı. 1940’ta Rusya’da doğan, siyasi sebeplerle 1972 yılında ABD’ye göç etmek zorunda kalan (1996’da ölen) aslen şair, ama geçinmek için öğretmenlik yapan Brodsky, dünyada bir şehre aşık olma hakkını Venedik’ten yana kullanmış. Ve ABD’de ders verdiği okulun tatil dönemlerinde Amerikan otomobil fabrikalarında çalışan İtalyanlarla birlikte uçağa atlayarak, bulduğu her fırsatta Venedik’e gitmiş. Bu sayısız seyahatler dizisinden de, dünyanın en büyük yazarlarından İtalo Calvino’nun Görünmez Kentler romanına metinlerarasılık yapan bir başka şaheser ortaya çıkmış.  Calvino, Görünmez Kentler’de (Evliya Çelebi’ye haksızlık olsa da) Venedikli Marco Polo adlı dünyanın en meşhur gezginini, dünyanın en gaddar hükümdarı Kubilay Han ile buluşturur. Ve esir olan Marco Polo, dünyada var olmayan şehirleri Kubilayhan’a anlatmaya başlar.  Kafka’nın bir böcek olarak uyanan Gregor Samsa ile başlattığı imgesel edebiyat devrimini uzun bir aradan sonra ikinci kez canlandıran Calvino, Venedikli Marco Polo ile edebiyat okurlarının gönlünü kazanmıştı. Joseph Brodsky ise Calvino’nun çabasını bir adım daha öteye götürerek, Venedik’in su kanallarına modern edebiyatın imgesel ırmaklarını akıtarak, büyük ve büyülü bir edebiyat seli yaratmış Su Seviyesi ile. Deneme tarzındaki eser, roman sanatına da sınır ihlalleri yaparak karışık türe kaysa da, Brodsky’in Venedik’in ne pahalı bir şehir olduğunu…   Gondollara Venediklilerin değil de ücreti nedeniyle ancak turistlerin binebildiğini… Venedik’in yaz aylarının kanalların verdiği sıkıntıyla oldukça zor olduğunu… Şehrin kışının görülmeye değer bulunduğunu… Ama bastıran sis nedeniyle (bu bölüm modern bir roman adeta) herkesin haftalarca evinden çıkamadığı, uçakların inemediği, gondolların çalışmadığını… Kömürün Venedik’in havasını kirlettiğini anlatmış Joseph Brodsky. Türkiye’de Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi romanında ve müzenin kendisinde yaptığı ‘şeylerin tarihini’ anlatmış Brodsky… Bunu yaparken de imgelemin gücünü sınırda tutup şehrin estetiğini ve çirkinliğini bir araya getirmiş. EVRENDEKİ ROLÜ Su Seviyesi her anlamda, büyük ve önemli bir kitap. Eğer Türkçe yayımlanmasaydı, varlığından haberdar olmadığımız o büyük boşluklardan biri olarak kalacaktı. İyisi mi bunu Brodsky’e anlattıralım: “Su zamana eşittir ve birlikte güzelliğin kaynağıdırlar. Bir bakıma su olduğumuz için biz de güzelliğe aynı şekilde hizmet ederiz. Venedik suya sürtüne sürtüne zamanın görünüşünü iyileştirir, geleceğine albeni verir. Evrendeki rolü budur… “

KAYNAK : STAR GAZETESİ